Thành quả sau thời gian hàng trăm giờ trao đổi với các chuyên gia hàng đầu trên thị trường tiền thuật toán
Từ khi tôi bắt đầu nghiên cứu về crypto, tôi đã dành hàng trăm, ngàn giờ để thu thập, tiêu hóa và trao đổi mọi thứ có thể để hiểu rõ hơn về thị trường này. Và nó ngày càng trở nên cuốn hút hơn với tôi.
Tôi đã tìm được những thông tin vô cùng giá trị để chia sẻ với các bạn hôm nay. Ngay cả khi bạn là lính mới hay lão làng, tôi hy vọng sau khi đọc xong bạn sẽ có thêm những quan điểm và ý tưởng mới mẻ chưa từng nghe hay nghĩ đến trước đây.
“Những nhà kinh tế có giá trị nhất là nhà kinh tế về tiền điện tử, bởi họ có thể thật sự sáng tạo, cách quản lý và phân tích nền kinh tế.” – Naval Ravikant
Trong trường hợp bạn muốn trực tiếp tìm hiểu nội dung, bài đăng gồm 7 phần:
- Giao thức trao đổi phi tập trung sẽ là yếu tố thay đổi cuộc chơi
- Coinbase (và các sàn giao dịch tập trung khác) có cơ hội khổng lồ để phát triển
- Giao thức và khả năng mở rộng: trong quá trình tiến triển…nhưng vẫn chờ đợi các ứng dụng then chốt
- Địa chính trị trong crypto: tại sao crypto giống với “Trò chơi Vương quyền”
- Xa hơn nữa (Sau 2018)
- Quan niệm và châm ngôn thô thiển về crypto
- Một số thủ thuật, đặc biệt dành cho newbie
Có khá nhiều chủ đề được bàn đến, nên hãy cùng bắt đầu nào:
1. Giao thức trao đổi phi tập trung sẽ là yếu tố thay đổi cuộc chơi
“Nếu bạn tin chúng ta đang hướng tới thế giới với hàng ngàn token, việc hỗ trợ chúng hoàn toàn nội bộ và chủ động là rất cần thiết.” – Fred Ehrsam
Giao thức trao đổi phi tập trung sẽ là yếu tố thay đổi cuộc chơi, bởi đó là điểm mấu chốt trong cơ sở hạ tầng của thế giới crypto. Chúng có tiềm năng phát triển nền kinh tế tiền điện tử và giúp nâng lên một tầm cao mới.
Hệ quả: các giao thức hỗ trợ cho trao đổi phi tập trung có gặt hái thắng lợi lớn vào 2018-2019. Ví dụ: dự án 0x ($ZRX), Kyber network ($KNC), Komodo ($KMD). Xem thêm về dự án 0x: Bài đánh giá của Multicoin Capital.
Nếu ngày càng có thêm nhiều ứng dụng phân quyền dựa trên giao thức 0x như Paradex, giá trị của Ethereum và 0x có thể gia tăng mạnh mẽ.
OmiseGo ($OMG) có thể xem là một trong những dự án tham vọng nhất trong thế giới crypto. Nó hướng đến xây dựng một sàn giao dịch phi tập trung / một cơ chế thanh toán / mạng lưới tin nhắn và cổng bảo trợ tài sản bằng blockchain.
Nhưng sau một khoảng thời gian dài theo dõi, tôi có chút nghi ngờ về cách giao dịch sẽ thực thi “on-chain” trên chuỗi như thế nào. Đội ngũ của OmiseGo được cho rằng đang sử dụng một mạng lưới Cosmos và một quy trình rất phức tạp để giao dịch ổn định. Chắc chắn điều này rất nguy hiểm nhưng cũng thú vị, chúng ta hãy chờ đón.
Các dự án dEX đáng chú ý khác: Airswap ($AST) và Kyber Networks ($KNC)
Các ứng dụng phân quyền tương lai (dapps) – bao gồm cả ứng dụng di động – sẽ yêu cầu bảo trợ bởi rất nhiều loại token. Ví dụ như Ether (để trả phí giao dịch trên blockchain), Filecoin (để lưu trữ và truy xuất dữ liệu), Golen ($GNT, thực hiện công việc đòi hỏi sức mạnh tính toán lớn). Và dĩ nhiên token là cần thiết cho chính bản thân ứng dụng đó.
Khi người dùng thường không có token theo đúng tỉ lệ để thực thi ứng dụng, một cơ chế nền tảng là cần thiết để yêu cầu các token tùy theo nhu cầu.
Do đó, các ứng dụng phân quyền trong blockchain cần hợp đồng thông minh và mở các giao thức trao đổi phi tập trung dễ sử dụng để tùy biến, tạo nên những ứng dụng làm việc hiệu quả. Chúng ta có thể sẽ chứng kiến nhiều ứng dụng phân quyền ra đời trong 2018, khiến khối lượng giao dịch trên nền tảng phi tập trung gia tăng.
Một lợi thế khác của giao thức trao đổi phi tập trung: token mới tự động được hỗ trợ. Điều này sẽ là yêu cầu đối với các ứng dụng phức tạp có thể hỗ trợ và tạo ra hàng ngàn token. Nghĩ về điều đó, có thể thấy tương lai của các sàn giao dịch phi tập trung thật khó mà tưởng tượng nổi.
Mạng lưới như District0x ($DNT) có thể đảm bảo điều này bằng cách tạo ra những phân vùng ảo gọi là district, có thể là thị trường hoặc cộng đồng chạy trên blockchain với Ethereum và giao thức IPFS. Việc quản trị sẽ được thực hiện trên Aragon ($ANT).
Tất nhiên, không nên nghĩ mọi thứ sẽ chạy trên blockchain. Nhưng rất nhiều thứ có thể. Khi công nghệ này phát triển rộng rãi, nó có thể thay thế rất nhiều dịch vụ song song.
Các dự án như NEO ($NEO) và Qtum ($QTUM) cũng thú vị để theo dõi như một lựa chọn thay thế cho Ethereum. Chúng cũng có thể tạo ra và thực thi các dapps, đặc biệt trên các thiết bị di động
2. Coinbase (và các sàn giao dịch tập trung khác) có cơ hội khổng lồ để phát triển
Coinbase là sàn giao dịch tập trung giữa tiền pháp định với tiền điện tử phổ biến nhất hiện nay. Nhưng tính tập trung chính là điểm yếu – gót chân Asin của Coinbase. Một điểm yếu có thể dẫn đến sự phá sản toàn bộ.
Như Brian Amstrong đã nói, sẽ có nhiều loại coin được thêm vào nền tảng Coinbase trong 2018. Hãy xem những chuyển biến của Litecoin trong 2017 từ khi lên sàn giao dịch nổi tiếng.
Khi Coinbase muốn trở thành “Thị trường chứng khoán 2.0”, tôi dự đoán chúng ta sẽ có khả năng đầu tư vào nhiều rổ các loại token như thể đầu tư vào danh sách quỹ theo cách Vanguard. Ví dụ Set Protocol chủ yếu cho phép tạo ra một cách tin cậy, phí thấp và trao đổi qua lại các token được ký quỹ.
Lưu ý rằng token ERC20 đặc biệt quan tâm đến Coinbase. Bạn muốn biết tại sao, hãy đọc bài viết này cẩn thận.
Coinbase chắc chắn là một trong những công ty có tầm ảnh hưởng lớn mạnh nhất thị trường crypto. Họ có kế hoạch tổng thể khá rõ ràng. Tôi tin rằng Coinbase sẽ giải quyết được một số vấn đề về khả năng mở rộng và bảo mật bằng cách chuyển sang cấu trúc hỗn hợp và phi tập trung.
Và bạn thắc mắc: mô hình kinh doanh của họ sẽ như thế nào? Theo quan điểm của tôi, họ có thể trở thành nhân tố tiếp sức trên giao thức 0x, thu lợi nhuận bằng cách duy trì danh sách lệnh đặt off-chain. Có hai lý do để suy nghĩ nghiêm túc về giả thuyết này, xem tại đây và video này. Tôi cũng giật mình nhận ra rằng hầu hết cố vấn của dự án 0x đều là cựu nhân viên của Coinbase. (Xem thêm minh họa sự khác nhau giữa mô hình tiếp sức – relayer và sàn giao dịch truyền thống tại đây).
Nếu sắp tới Coinbase thông qua Giao thức 0x, hãy tưởng tượng giá trị của token đó sẽ tăng vọt như thế nào. Hãy nhớ rằng trong suốt những giờ cao điểm, Coinbase đã có hàng triệu khách ghé thăm… và vô vàn giao dịch xảy ra.
Lưu ý: trong khi Coinbase và các sàn giao dịch phi tập trung có thể có tương lai tươi sáng, phần lớn các sàn giao dịch phổ biến như Bittrex và Binance đều là sàn tập trung.
Binance, một trong 5 sàn giao dịch được sử dụng nhiều nhất, thậm chí đã phải dừng chức năng đăng ký mới vì hệ thống quá tải. Kucoin có thể vượt mặt Binance trong ngắn hạn. Binance gần đây đã đóng đăng ký mới, vì thế Kucoin có cơ hội lớn khi được quảng bá rộng rãi trên Youtube khi các user của Binance không thể dùng link ref nữa. Trừ khi Binance mở đăng ký mới với chính sách quảng bá thú vị hơn. Điều này khiến tôi ấn tượng với Kucoin.
3. Giao thức và khả năng mở rộng: Đang trong quá trình tiến triển… nhưng vẫn chờ đợi các ứng dụng then chốt
“Bitcoin thực hiện được chưa đến 3 giao dịch mỗi giây. Etherem là 5. Uber thực hiện được 12 chuyến xe mỗi giây. Cần phải mất vài năm nữa để blockchain có thể thay thế được VISA” – Vitalik Buterin
Chúng ta đang ở trong giai đoạn phát triển giao thức. Đầu tư vào các ứng dụng có thể tiềm tàng rủi ro khi chúng phụ thuộc rất nhiều vào giao thức nền tảng được xây dựng trên đó.
Như chúng ta chứng kiến những tháng gần đây, khả năng mở rộng là nút thắt trở ngại chính trong ngành công nghiệp này. Nhưng điều đó có thể thay đổi vào cuối năm 2018.
Nếu năm 2017 là năm của Bitcoin ($BTC), 2018 có thể là năm của Ethereum khi nó vẫn là hệ sinh thái blockchain lớn nhất. Chúng ta cũng có thể nhìn thấy sự tăng trưởng của NEO trong những tháng tới và việc nhân rộng các ICO trên giao thức này.
Những hạn chế trong giao thức hiện tại khiến việc vận hành những ứng dụng có lượng người dùng lớn là bất khả thi ở thời điểm này. Về mặt này, CryptoKitties là một trải nghiệm thú vị. Nhưng nếu bạn vẫn nghĩ CryptoKitties là về những con mèo, thì bạn đã nhầm. Vì vậy, đầu tư mạnh vào hầu hết các ứng dụng blockchain hiện nay là rất mạo hiểm.
Nhiều người có thể cảm thấy buồn cười và kỳ quặc, nhưng tôi nghĩ khiêu dâm có cơ hội trở thành một trong những ứng dụng blockchain thành công đầu tiên. Như TwoBitldiot đã diễn giải một cách hoàn hảo: “Đánh bạc, các trò chơi vô bổ và khiêu dâm lúc nào cũng dẫn đầu trong công nghệ mới.” SparkChain ($SPANK) có thể sẽ trở nên rất thú vị. Một số lợi ích rất rõ ràng là: giao dịch riêng tư và không giới hạn.
Hãy cùng bàn về Cardano ($ADA). Cardano là một tân binh đầy tham vọng. Đội ngũ của họ quảng bá là dự án blockchain đầu tiên với công nghệ peer-reviewed (bình duyệt – xem giải thích ở đây). Charles Hoskinson (trước đây từng làm việc cho Ethereum) làm việc cho dự án và đã đưa ra những ý tưởng tuyệt vời về giải pháp khắc phục vấn đề khả năng mở rộng mà những ông lớn như Bitcoin và Ethereum đang mắc phải.
Mặc dù chúng ta thấy nhiều người còn hoài nghi – và FUD lan tràn trên Reddit – chủ yếu vì Cardano leo lên top 10 khi vẫn còn trong các bước phát triển rất sơ khai. Năm 2018 sẽ chắc chắn là một năm quyết định đối với Cardano.
Cho dù chúng ta nói về Bitcoin, Ethereum, Cardano, NEO… Ngày càng rõ ràng rằng việc quản trị blockchain là một trong những vấn đề quan trọng nhất. Và kẻ chiến thắng là những giao thức bao hàm cơ chế nội tại để phát triển qua thời gian. Đó là khoảng thời gian thú vị…
Ồ, tôi đã quên nói đến Ripple ($XRP). Có thể bởi vì Ripple không có tính phi tập trung? Thế mạnh hiện tại của Ripple là tốc độ giao dịch. Nếu Lightning Network của Bitcoin và Sharding, Raiden, Plasma của Ethereum thành công, giá trị của XRP có thể trở nên ảm đạm. Và, khi nghĩ đến công ty Ripple có cơ hội thành công, tôi càng thấy sự thành công của token XRP trên dài hạn.
4. Địa chính trị trong crypto: tại sao crypto giống với “Trò chơi Vương quyền”
“Hãy luôn khiến cho kẻ thù bị nhầm lẫn. Nếu chúng chẳng biết chắc bạn là ai, bạn muốn điều gì, thì chúng không thể biết điều bạn sẽ thực hiện sắp tới. Đôi lúc cách tốt nhất để đánh lạc hướng chúng là thực hiện những động thái vô mục đích hoặc thậm chí tự chống lại bản thân. Hãy nhớ điều đó khi tham dự vào cuộc chơi.” – Petyr “Littlefinger” Baelish trong Game of Thrones
Nghiên cứu thế giới crypto có phần giống như xem Game of Thrones – Trò chơi Vương quyền. Bạn nhìn thấy rất nhiều nhân vật, mưu đồ, thao túng giữa các tổ chức đầu tư, cá voi, ngân hàng trung ương, chính phủ… và các bài viết trên Reddit.
Hãy chú ý các tổ chức đầu tư, các ngân hàng trung ương có tầm ảnh hưởng cực lớn tới nền kinh tế, câu chuyện sẽ rất thú vị. Ngay sau khi Jamie Dimon (Chủ tịch và CEO của JP Morgan) tuyên bố Bitcoin là trò lừa đảo, mọi người đều nhận ra rằng JP Morgan thực chất là một trong những đối tượng mua nhiều Bitcoin nhất.
Nhưng các ngân hàng sẽ hòa bình với Bitcoin. Và họ cũng đã nhìn thấy tiềm năng của công nghệ Blockchain.
Ngay lúc này, JP Morgan đang thử nghiệm công nghệ blockchain và mới tích hợp công nghệ bảo mật của Zcash vào dự án của họ tên là Quorum.
Cho đến giờ, các ngân hàng trung ương vẫn cố gắng làm giảm vai trò của Bitcoin trong khi nhấn mạnh khía cạnh tính đầu cơ cao của tiền điện tử. Nhưng trong bao lâu? Ít nhất chúng ta có thể nói rằng ngân hàng trung ương có những cảm giác rất hỗn tạp về crypto.
Nếu sự tiếp nhận rộng rãi tiếp tục như những gì đã diễn ra trong mấy tháng qua, họ chắc chắn sẽ làm gì đó. Nhưng hiện tại, chúng ta vẫn ở giai đoạn “thứ gì đó không thể bỏ qua”, và “tôi sẽ trở lại ngay khi có câu trả lời”.
Thực tế, đó là một câu hỏi đầy mánh khóe cho ngân hàng trung ương và các quốc gia. Tiền điện tử là ứng dụng đầu tiên của blockchain và cộng đồng phi tập trung. Các ý tưởng của blockchain và sự phi tập trung có thể ứng dụng vào rất nhiều ngách (nhận dạng, nhắn tin, sở hữu, điện toán, tiền tệ…) và ngụ ý rằng chúng không cần đến quyền lực tập trung.
Tiền tệ là ứng dụng dễ dàng nhất của blockchain bởi vì nó loại bỏ đơn vị trung gian và một loại tiền kỹ thuật số ngang hàng (p2p) là rất khả thi. Bởi vì mọi giao dịch được ghi chép trên blockchain và cả cộng đồng đồng thoải mái gửi-nhận số tiền đó.
Tôi nghĩ rằng Trung Quốc có thể nhận ra tiền điện tử sẽ trở nên thông dụng qua sự tiếp nhận rộng rãi. Và ý tưởng về sự phi tập trung (loại bỏ quyền lực tập trung) có thể gây ra hệ quả chính trị.
Vào tháng 8-2017, khi Trung Quốc công bố luật lệ cho tiền điện tử và cấm ICO, mọi người đã sợ họ sẽ đóng cửa toàn bộ (ICO, sàn giao dịch, xưởng đào, Bitcoin và tất cả mọi thứ). Nhưng điều đó đã không xảy ra. Và tôi nghĩ điều này thực sự quan trọng. Chúng ta có thể coi đó là dấu hiệu tích cực, chỉ ra rằng các quốc gia nhận ra đã quá muộn để ngăn cấm.
Sau đó, các ngân hàng cũng thay đổi quân điểm về crypto. Và cả loạt cùng kéo đến trong 2018: giao dịch tương lai, bảo trợ tài sản kỹ thuật số, phòng ban giao dịch crypto, và chắc chắn ETF sẽ là tên gọi cuộc chơi cho các ngân hàng.
CBOE, Goldman Sachs, Nasdaq, JP Morgan… những người ở Phố Wall rõ ràng không muốn đứng ngoài thị trường crypto vốn còn đang cực nhỏ về quy mô so với các thị trường khác (vàng, chứng khoán, tiền tệ, vay nợ toàn cầu, phái sinh và bất động sản). Nguồn vốn này đổ vào có thể có giá trị rất lớn, thậm chí ngay cả khi đã định giá một phần.
Ban hành luật hoặc ngăn cấm crypto là một “chiêu trò” của các chính phủ:
Bởi vì luật lệ quá cứng nhắc, họ sẽ tự bắn vào chân vì ngăn chặn mọi người tham dự vào làn sóng đổi mới, nổi lên và đầu tư vào công nghệ đột phá mà họ có khả năng thu được thuế.
Tôi dám chắc lá bài tuyệt nhất họ nên chơi là chuyển mình theo thời cuộc, tạo điều kiện cho sự cải tiến, bảo vệ mọi người khỏi lừa đảo và gặt hái phần lợi tức công bằng từ crypto qua việc thu thuế. Và điều đó đưa chúng ta đến…
Mốt của những đồng coin bảo mật
Dù con người thích coin bảo mật (vì động cơ tốt hoặc xấu), chúng ta chắc chắn sẽ nghe rất nhiều về coin bảo mật trong 2018. Tôi không có quả cầu pha lê để tiên tri điều gì sẽ xảy ra nhưng có thể chắc chắn rằng các nhà làm luật sẽ phân tích chúng.
Trong các đồng coin bảo mật, Zcash ($ZEC) được đánh giá cao nhất về khía cạnh công nghệ. Edward Snowden đã nói công nghệ bảo mật của họ rất an toàn, Naval Ravikant cũng tỏ ra thích thú. Vitalik Buterin nói công nghệ nền tảng của Zcash vẫn chưa bộc lộ hết sức mạnh… và JP Morgan đã tích hợp vào trong dự án blockchain của họ.
Monero ($XMR) là đồng coin bảo mật phổ biến nhất đến hiện tại, với một cộng đồng ủng hộ quan trọng, đặc biệt là mạng lưới ngầm.
Lưu ý: cẩn thận với những đồng tiền tăng trưởng nóng và phải loại bỏ tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội). Dù Verge ($XVG) có scam hay không, bạn vẫn nên cân nhắc ý tưởng đầu tư trước khi quyết định. Đặc biệt đối với một đồng tiền đã tăng 688.256% trong một năm qua.
Không thể nói trước điều gì sẽ xảy ra nhưng bão tố có thể sẽ ập đến.
5. Xa hơn nữa (Sau 2018)
Tạm dừng lại một giây và nghĩ về những điều sẽ xảy ra sau năm 2018. Một số thứ mà con người sẽ biến chúng thành token: tài khoản đầu tư cá nhân, lương, quyền sở hữu nhà, tài sản xa xỉ, các công ty, dữ liệu cá nhân họ tạo ra (như trong Apple Watch/Fitbit).
Hãy tưởng tượng tương lai với các ứng dụng cấp doanh nghiệp (Salesforce hoặc SAP) chạy trên blockchain và quản lý hàng nghìn loại token khác nhau, để thực thi, lưu trữ và bảo vệ thông tin dữ liệu. Tính an toàn của blockchain cũng là giải pháp cho thời đại IOT khiến nó gần như không thể bị hack.
Cũng như trong công nghiệp videogame, nơi có các tác vụ tính toán nặng nề cũng sẽ được xử lý với các siêu máy tính liên kết trong mạng lưới toàn cầu. Các mạng xã hội phi tập trung: không giống với những mạng tập trung, sẽ không bị kiểm soát bởi quyền lực của cá nhân hay nhóm trung gian có thể nắm giữ và bán thông tin cá nhân. Và nơi mà những người sáng tạo nội dung sẽ được hồi đáp tốt hơn (nghĩ về PROPS).
Các chính phủ tỏ ra thích thú với công nghệ blockchain và có thể tích hợp vào các dịch vụ của mình. Rất nhiều các ứng dụng tiềm năng: bảo vệ kho dữ liệu nhạy cảm, ID của công dân, quản lý an ninh mạng, hiệp ước viết trên hợp đồng thông minh. Và tại sao không… cai trị bằng blockchain. Điều đó có thể xảy ra sớm hơn mong đợi.
Một thành phố kỳ lạ như trong Watch Dogs (nhưng phi tập trung) cũng sẽ xuất hiện trong tương lai, nhưng chắc chắn không phải 2018. Vẫn thử tưởng tượng: một hệ thống vận hành phi tập trung cho cả một thành phố có thể cắt giảm rất nhiều chi phí cũng như tối đa hóa hiệu quả.
Kết hợp blockchain với trí tuệ nhân tạo bạn có thể quản lý các dịch vụ vận tải bằng xe điện hoàn toàn tự động, xây dựng đường xá và nhà cửa để tiết kiệm năng lượng, sử dụng hợp đồng thông minh cho các tình huống khẩn cấp, tiện ích, quản lý tội phạm và rất nhiều thứ khác trí tưởng tượng chưa chạm tới.
Phiên bản đen tối và tập trung của hệ thống vận hành thành phố: nếu sự quản trị tập trung và không phòng chống lượng tử trong những năm tới, hãy xem hệ quả sẽ như thế này. Và bạn không mong muốn như vậy? Tương tự, bạn không muốn việc như này sẽ xảy ra thêm một lần nữa: xâm phạm dữ liệu, lộ thông tin cá nhân 145 triệu công dân Mỹ.
Cuối cùng, tôi nghĩ rằng có tiềm năng cao trong việc đưa các tài sản thực tế vào blockchain vì một lý do hiển nhiên: loại bỏ nhân tố trung gian, chi phí đầu tư bất động sản sẽ được cắt giảm đáng kể. Đồng thời cho phép người mua bất động sản loại bỏ được rào cản về cách trở địa lý. Sẽ không cần thiết phải chờ đợi các tài khoản ngân hàng. Giao dịch sẽ được thực hiện bằng hợp đồng thông minh. Và nó cũng có hiệu quả về chi phí bởi vì mọi người có thể đầu tư với số vốn nhỏ nhưng vẫn có dòng thu nhập lợi tức hàng năm.
Tôi thấy ít nhất 3 trường hợp áp dụng cho bất động sản ở đây: gây quỹ bất động sản, tài sản kỹ thuật số bảo chứng bởi bất động sản và quyền sở hữu token. Vậy bạn có muốn mua một ngôi nhà trên nền tảng mua bán ngan hàng? Tôi thì muốn, và sẽ mua nếu có thể.
6. Quan niệm và châm ngôn thô thiển về crypto
Lưu ý: hầu hết ý kiến dưới đây đều là các “quan điểm thô” vì tôi chưa có thời gian biên tập lại. Nhưng tôi vẫn quyết định đưa vào để bạn có thể tham khảo.
Bitcoin là một loại “trojan horse” (virus gián điệp). Sự cám dỗ giàu có qua đêm có mục đích: nó có vai trò như gián điệp cho một tương lai phi tập trung. Một số chủ đề sẽ gặp nhiều trong 2018: tiền tệ ngang hàng, mạng lưới chuyển tiền, tự do, bảo mật, tiền tệ toàn cầu, hệ thống thanh toán, ngân hàng cho người không có ngân hàng, vàng kỹ thuật số, phí ngân hàng bằng không, chấm dứt độc quyền của tiền pháp định, bất khả xâm phạm từ chính phủ, tiền tệ lập trình, sự minh bạch, sự giải phóng…
Năm 2010 có khoảng 2.5 tỷ người trưởng thành không có tài khoản ngân hàng hoặc cơ quan tài chính để gửi tiết kiệm hoặc mượn tiền. Gần 2.2 tỷ trong đó sống ở châu Phi, châu Á, Mỹ Latin và Trung Đông. Hầu hết là ngân hàng không thể phụ vụ cho họ vì nhiều lý do (ví dụ: ở vùng sâu vùng xa). Tuy nhiên rất đông trong số họ có điện thoại di động và có thể thanh toán qua đó. Vậy tại sao họ không giao dịch bằng bitcoin và các loại tiền điện tử khác?
Western Union chính là Kodak. Coinbase giống như Nokia. Và chúng ta vẫn đang chờ đợi sự ra đời của chiếc iPhone.
Trong 2017, Ripple trở thành Sherminator của thế giới crypto
Proof-of-stake (bằng chứng góp vốn) trong crypto giống như cổ tức trong cổ phần
Bitcoin chính là MySpace trong thế giới crypto. Bây giờ hãy hy vọng là bitcoin sẽ được phát triển. Vâng, chính là các nâng cấp về khả năng mở rộng.
2018 sẽ là năm khốn khổ cho những nhà đầu tư/đầu cơ chưa có sự chuẩn bị đã rót vốn vào những dự án không mang lại kết quả như mong đợi. Hầu hết mọi người chưa sẵn sàng làm chủ ngân hàng của chính mình, quản lý private-keys của chính mình. Đây là cơ hội cho nhân tố trung gian như các ngân hàng.
Bitcoin về triết lý và nền tảng của sự giải phóng và thống lĩnh bởi máy tính. Dù blockchain có sức mạnh không thể ngăn cản nhưng chính phủ và ngân hàng trung ương sẽ là những nhân tố tham gia có sức ảnh hưởng cực lớn. Quy định luật pháp sẽ được ban hành ở các quốc gia. Trung Quốc, Pháp, Nga, Hàn Quốc, Mỹ và rất nhiều nước khác đã bắt đầu. Tùy thuộc vào các quyết định có thể thúc đẩy sự đổi mới hoặc ngăn cản tiềm năng của crypto.
“Crypto là trò chơi điện tử lớn nhất trong lịch sử. Cả thế giới cùng tham gia 24/7 trực tiếp từ những chiếc điện thoại. Những đối thủ mới, cuộc chiến meme và tiền bạc. Mỗi một người chơi mới phải trả cho tất cả những người cũ” – Naval Ravikant
7. Một số thủ thuật, đặc biệt dành cho lính mới
“Tôi tin rằng vấn đề lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt đó là sự nhạy cảm cá nhân để nhìn ra liệu họ hành động đúng hay sai và nhận biết được điểm mạnh, điểm yếu của họ” – Ray Dalio
Đây là bản tóm lược súc tích những bài học tuyệt nhất của tôi trong 2017:
Theo dõi danh mục đầu tư (portfolio) và chiến lược đầu tư
Tôi khuyến nghị bạn hãy theo dõi portfolio trên coin.fyi. Tôi biết có rất nhiều những blockfolio hấp dẫn khác, nhưng cá nhân tôi thấy chúng được thiết kế vụng về, không phù hợp để sử dụng hàng ngày. Coin.fyi là một website, họ có web app, vì vậy bạn có thể dễ dàng truy cập trên máy tính cũng như điện thoại. Hy vọng năm 2018 sẽ có giải pháp theo dõi portfolio tốt hơn, có thể tích hợp API giúp mua bán, giao dịch đồng bộ. Tương tự, tôi cũng thấy có cơ hội lớn cho thị trường giải pháp kiểm toán tiền số, chẳng hạn như BitcoinTaxes.
Có lẽ Coinmarketcap là web nổi tiếng nhất để theo dõi vốn hóa thị trường. Tuy nhiên, càng ngày người ta càng quan tâm tới việc đánh giá chỉ số vốn hóa thị trường và xếp loại tiền thuật toán, vì vậy những công cụ như Onchainfx sẽ hữu ích.
Nếu như bạn đang bắt đầu một danh mục đầu tư, bạn nên đọc điều này.
Đa dạng hóa danh mục đầu tư để giảm thiểu rủi ro. Nếu bạn sống ở Mỹ và có 25.000 đô-la hoặc hơn, bạn muốn đầu tư vào tiền thuật toán nhưng lại không muốn mất quá nhiều thời gian nghiên cứu, vậy thì bạn nên chọn giải pháp đầu tư thụ động, ví như mua HODL 10 Index.
Nếu không, bạn có thể chia vốn đầu tư theo 2 danh mục: dài hạn (những dự án mà bạn thực sự thấy tin tưởng) và ngắn hạn, đầu tư cho vui.
Hãy loại bỏ cảm xúc, tập trung sát sao vào FOMO và FUD. Đừng chỉ dựa vào nghiên cứu nền tảng hay phân tích kỹ thuật, mà phải dựa vào cả hai. Hãy đọc thật nhiều (whitepaper, các bài báo, phân tích, quan điểm…) và đúc rút ra những xu hướng quan trọng nhất.
Cho dù là trong lĩnh vực tiền điện tử hay không, hãy thường xuyên tìm những người thông minh có ý kiến trái ngược với bạn dể tranh luận. Hãy luôn tự hỏi mình những câu như: “Làm sao mà tôi sai được?”, “Những luận điểm chứng minh tôi đúng?”
Hãy luôn phân bổ tiền của bạn hợp lý, để bạn luôn có tiền đi chợ mỗi khi giông bão ập đến, và khi mà người người kinh hoàng, điều này sẽ giúp bạn cân bằng tài khoản. Hãy nhớ câu thoại cực chất của Littlefinger trong Trò chơi Vương quyền: “Hỗn loạn không phải hố sâu. Hỗn loạn là bậc thang. Nhiều người cố trèo lên và thất bại. Và họ chẳng bao giờ thử lại. Cú ngã đã đánh bại họ.”
Tương tự như phát ngôn của Warren Buffet mà hầu như ai cũng biết: “Hãy sợ hãi khi người khác tham lam và tham lam khi người khác đang sợ hãi.”
Tâm lý
Hãy ý thức được rằng bạn không biết những điều bạn không biết. Điều này vô cùng quan trọng, bởi chúng ta thường “bị giết” bởi chính vùng kiến thức mình không nắm được. Như Jack Bogle từng nói: “Thời gian là bạn. Bốc đồng là kẻ thù.”
Đừng vội vàng, đặc biệt khi bạn mua hay bán. Bạn có thể mắc những sai lầm hết sức đau đớn.
Hãy sử dụng quy tắc 80/20 của Paretto. Hãy nhớ rằng (hầu hết thời gian) bạn luôn đưa ra quyết định tồi, đó là cách não bộ làm việc. Bạn chưa tin sao? Đây nhé:
“Một trong những sai lầm đầu tư tồi tệ nhất là phép suy luận ngu ngốc. Những năm 1960, các nhà đầu tư suy luận rằng IBM sẽ tiếp tục tăng trưởng 25% một năm, không nhận ra rằng nó ở mức đó nó sẽ vượt cả năng suất con người. Tổng giá trị tiền thuật toán đã tăng khoảng 33 lần trong năm 2017. Nếu điều này tiếp tục xảy ra năm 2018, thì chúng ta sẽ sớm đạt mốc 20 nghìn tỷ. Nếu 2019 vẫn tăng trưởng như vậy? Tiền thuật toán sẽ có giá trị hơn mọi loại tài sản trên trái đất” – Ari Paul.
An toàn – Bảo mật
Nếu bạn không nắm private key của bạn trong tay, thì bạn không thật sự sở hữu tài sản tiền thuật toán của bạn. Vậy phải làm gì? Hãy mua ví cứng, đó sẽ là một trong những quyết định sáng suốt nhất trong cuộc đời bạn. Chưa quá muộn để bạn sở hữu một cái ngay bây giờ.
Đừng để hết tài sản của bạn trên các sàn giao dịch đẻ tránh rủi ro. Coinbase có thể không phải Mt. Gox thứ hai, nhưng những thứ có tính tập trung thì dễ dàng bị hack hơn nhiều. Đó chính là mục đích sử dụng blockchain.
Bảo mật 2 lớp (2FA) là người bạn tốt của bạn. Hãy bật 2FA ở bất cứ đâu bạn có thể. Nếu bạn tham gia nhiều sàn giao dịch, hãy sử dụng riêng email cho mỗi sàn. Hãy sử dụng LastPass hoặc 1Pasword để lưu trữ mật khẩu và key 2FA của bạn an toàn.
Viết mật khẩu của bạn ra giấy… và hãy cất chúng ở nơi vô cùng an toàn. Nếu thêm phong cách bí ẩn như Vượt Ngục thì chỉ mình bạn mới hiểu! Tránh sử dụng WiFi công cộng, đặc biệt để trade. Hãy bookmark (đánh dấu trang) những địa chỉ sàn, ví bạn hay dùng để tránh vào nhầm trang lừa đảo.
Tài nguyên
Để theo dõi tin tức crypto dễ dàng (và miễn phí), bạn có thể dùng Cryptopanic. Coindesk và Cointelegraph cũng có nhiều tin thú vị. Twitter là nơi yêu thích của tôi để cập nhật tin tức thị trường. Đây là danh sách những người thông minh mà tôi theo dõi: Naval Ravikant, Andreas M. Antonopoulos, Ari Paul, Tuur Demeester, Crypto Rand, Luke Martin.
Với phân tích dài hạn hơn, Medium và Reddit là lựa chọn tốt. Bài viết về ETH của Preethi Kasireddy (cựu nhân viên Coinbase) là một trong số những bài viết về Ethereum tốt nhất mà tôi từng đọc.
Cuối cùng, kênh YouTube Andreas Antonopoulos là nơi tuyệt vời dành cho người mới. Token Summits, Techcrunch conferences, và DevCons cũng rất hay, nhưng dành cho người đã có tương đối kiến thức trên thị trường.
Và hơn hết, tôi muốn khuyên bạn tìm hiểu và đọc sách về nhiều lĩnh vực ngoài crypto. Triết học, lịch sử, xã hội và kinh doanh. Lưu ý bài viết thể hiện quan điểm cá nhân, không phải khuyến nghị đầu tư. Hãy tự nghiên cứu và đưa ra quyết định của chính bạn. Sóng 3 mới chỉ bắt đầu. CHÀO MỪNG 2018!
“Đầu tiên họ phớt lờ bạn, sau đó họ cười nhạo bạn. Sau đó họ chống lại bạn, và bạn chiến thắng.” – Mahatma Gandhi
Chú ý: Bài viết có nhiều liên kết qua các bài báo, tweet… tiếng Anh, nếu có chỗ bạn không hiểu, đừng ngại hỏi, TNDT luôn sẵn lòng trả lời bạn.
Theo Pierre Rognion